Het Kwintet van Willem Claassen

Foto: Keke Keukelaar

Ik heb gemengde gevoelens bij het bezoeken van een boekhandel. Ze verkopen precies wat ik zoek, maar het is er makkelijk bang worden. Zoveel boeken die je niet zult lezen en wel zou willen lezen. Elke keer sta ik weer vol onrust tussen de boekenkasten. Alleen al voor de literatuur zou het leven ietsje langer mogen zijn. Gelukkig zijn er veel manieren om een goed boek te vinden. Je kunt het alleen niet altijd afdwingen.  

De vijf boeken die ik heb gekozen zijn via verschillende wegen bij mij terechtgekomen. Het zijn geen klassiekers of goed verkopende boeken, want die kent iedereen wel. Het gaat om boeken die me raakten en die me aan het schrijven hebben gezet.

The bend from home – Dermot Healy

Ik was 21 en had een ticket geboekt naar Ierland. In de bibliotheek zocht ik naar een boek dat zich afspeelde in dit land. Zo stuitte ik op Dermot Healy. Een mooi omslag, ook de achterflap sprak me aan. Tijdens mijn vakantie merkte ik hoeveel geluk ik had dat ik deze roman, schijnbaar willekeurig, in handen had gekregen. In cafés, hostels, op stranden en in de bermen langs de weg las ik De bocht naar huis, de vertaling van The bend from home. Als zijn bejaarde moeder aftakelt, zoekt Healy haar op en komen er talloze herinneringen uit zijn jeugd naar boven. Over zijn vader die agent was en jong overleed, over de verhuizing van een dorp naar een stad, over het internaat, over de meisjes. Grappige en tegelijkertijd ontroerende verhalen over eenvoudige mensen, zo geschreven alsof je tussen de personages staat.  In stijl en sfeer een voorbeeld. Eenmaal terug in Nederland heb ik het boek teruggebracht naar de bibliotheek en bij de boekhandel een aantal exemplaren gekocht. Voor mezelf, en om uit te delen.

Pleun – Detlev van Heest

Dankzij een recensie in De Groene Amsterdammer over zijn eerste boek kwam ik in aanraking met Detlev van Heest. Zo kan het dus ook. Pleun, zijn tweede roman, is voor mij hét boek over vriendschap. De Nederlander Van Heest verhuist met zijn vrouw van Japan naar Nieuw-Zeeland. In dit nieuwe, vreemde land ontmoeten ze een ander Nederlands echtpaar dat dicht in de buurt woont. Er ontstaat een innige vriendschap tussen het viertal waarin vrijwel alles besproken wordt wat besproken kan worden. Ook het onderwerp vriendschap zelf komt uitgebreid aan bod, op metaniveau worden heel interessante dingen gezegd. Maar het zijn vooral de kleine handelingen die veel laten zien. Van Heest schrijft zijn verhaal in dagboekstijl. Het is zeer nauwkeurig en uitgebreid, maar door de goede dosering en het gevoel voor detail leest het fijn weg. Uiteindelijk komt het tot een geweldige implosie van de vierhoeksvriendschap. Tegelijkertijd keert Van Heest zichzelf binnenstebuiten. Hij spaart zichzelf niet en dat maakt extra indruk.

Cathedral – Raymond Carver

Een man en een vrouw zijn net uit elkaar. De man woont tijdelijk in een klein appartement. Zijn ex-vrouw komt op bezoek op het moment dat een van zijn oren is dichtgeplopt. Met een naald probeert ze hem te helpen. Dit lukt uiteindelijk, waarna ze weer vertrekt. De man blijft alleen achter en is bang om verkeerd in slaap te vallen, want er bestaat een kans dat zijn oor dan opnieuw dichtplopt. Dit is een ultrakorte samenvatting van een typerend verhaal uit Cathedral. Het werk van Raymond Carver, de meester van het korte verhaal, speelt zich veelal af in een huiselijke, alledaagse setting.  Hij heeft weinig woorden nodig om zijn personages, met ieder zijn eigen problemen, tot leven te wekken. Dit doet hij op een ingetogen manier, waarbij de onderhuidse spanningen tussen de regels door te lezen zijn. Cathedral kocht ik nadat ik in een tijdschrift een stripversie van het titelverhaal had gelezen.  

West – Walter van den Berg

Het internet herbergt miljoenen weblogs. Daar zit veel - heel veel - rotzooi tussen, en een enkel pareltje. Vandenb.com is zo’n parel. Doordat ik zo gegrepen werd door de stukjes op dit weblog kocht ik het debuut van Walter van den Berg, de schrijver achter Vandenb.com. De hondenkoning is een prachtige roman, maar West, zijn tweede, raakt me nog meer. Het gaat over twee broers die totaal van elkaar verschillen. De een is een snelle, handige jongen, die zingt op feesten en partijen. De ander is een dromer, die vol twijfels is over de toekomst. Gaandeweg ontdekken ze dat hun karakters niet te verenigen zijn. Van den Berg schrijft in spaarzaam proza waarin elk woord raak is. Het is beklemmend en hard, maar bij vlagen ook humoristisch. Het is realisme van het hoogste niveau: werd Amsterdam-West ooit zo trefzeker beschreven? Ook mooi is dat de hoofdpersonages een kleine bijrol hebben in zijn derde roman, dat zich eveneens in deze buurt afspeelt en ook een aanrader is: Van dode mannen win je niet.

The woman who walked into doors – Roddy Doyle

Ik stond in De Slegte en zag dit boek van Roddy Doyle liggen. Ik kende Doyle slechts van naam en was bang dat het vooral een grappige schrijver was, maar ik dacht: doe ’s gek. Lang leve de ingevingen in De Slegte! In The woman who walked into doors vertelt poetsvrouw en alcoholiste Paula Spencer met scherpte en zelfspot haar tragische levensverhaal. Aan de hand van herinneringen geeft ze een gelaagd beeld van zichzelf en van haar familie. Paula werd jarenlang mishandeld door haar man, een crimineel die na hun scheiding tijdens een kidnapping wordt doodgeschoten door de politie. Maar verwacht geen inktzwart drama. Met humor en empathie kruipt Doyle in de huid van een vrouw met een groot hart. Het is bijna niet te geloven dat dit boek door een man geschreven is. Tien jaar na het uitbrengen van dit meesterwerk verscheen een vervolg,  simpelweg getiteld Paula Spencer. In dit boek is de hoofdpersoon tien jaar ouder en worstelt zich verder door het leven. Ergens las ik dat er nog een deel drie aan zit te komen. Het vinden van een goed boek kun je niet altijd afdwingen, maar op een nieuw boek over Spencer zit garantie.

De Koe Die de Waal Over Zwom van uitgeverij Wintertuin is nu verkrijgbaar

Het Kwintet van Inge Ipenburg

Foto: Nico Kroon

Het maken van lijstjes probeer ik altijd te voorkomen en tegelijkertijd wil ongeveer elke verslaggever of journalist voor welk blad of welke krant dan ook altijd weer een lijstje. Van leukste, beste, meest indrukwekkende, levensbepalende, favoriete en vul er zo nog maar een paar in. En dan kan het over eten gaan, of over een vakantiebestemming, een huidproduct, een persoonlijkheid, een gebeurtenis, over muziek of over boeken. En ik heb nooit een antwoord. Ik kan nou eenmaal erg slecht kiezen en alles is een momentopname. Maar aangezien ik hoop dat mijn debuutroman Het Gerecht op veel favorietenlijstjes terechtkomt en dat dan niet iedereen bedankt voor de eer om het lijstje openbaar te maken, doe ik bij deze mijn best.

Het Slimme Onbewuste van Prof. Ap Dijksterhuis

Dit boek geef ik het laatste jaren te pas en te onpas aan iedereen cadeau. Het legt op een leuke en toegankelijke manier uit dat ons gezonde verstand, ons bewustzijn, eigenlijk niet zoveel voorstelt en dat we dat voornamelijk moeten gebruiken voor onbelangrijke beslissingen zoals  bijvoorbeeld de dagelijkse boodschappen.

Daarbij komen allerlei onderzoeken aan de orde met uitzonderlijke uitkomsten. 1 van mijn favorieten is dat je aantoonbaar slimmer bent als je aan een professor denkt dan aan een secretaresse.

Extremely Loud and Incredibly Close van Jonathan Safran Foer

Nog nooit vond een boek zo moeiteloos de weg naar mijn ziel en het zit daar voorgoed verankerd. Prachtig ook hoe de opmaak van het boek een toegevoegde waarde heeft zonder dat het mijn eigen beelden bij de taal en het verhaal in de weg staat.

Kafka op het Strand van Haruki Murakami

Jaren geleden lag er een lijstje bij een Murakami boek in de boekhandel waar ik altijd kwam waarop stond in welke volgorde je Murakami boeken het best kon lezen. Ik begon met Norwegian Wood, maar Kafka on the Beach is mijn absolute favoriet. Normaal ben ik geen fan van magisch realistische verhalen, want zo kan je het wel noemen denk ik, maar Murakami’s realiteit wordt moeiteloos de mijne als ik zijn boeken lees.

Turks Fruit van Jan Wolkers

Gelezen op mijn 12^e voor het eerst en diep onder de indruk van de directheid t.a.v. emoties en seks. Dat was nog eens wat anders dan de manier waarop vrouwelijke auteurs seks en liefde koppelden. Lang heb ik Turks Fruit elk jaar een keer gelezen. Hele passages kende ik uit mijn hoofd en ze bleven me altijd weer diep raken.

Nummer 5 kan van alles zijn. Nederlandse prachtboeken zoals Joe Speedboot of Een Schitterend Gebrek of Bonita Avenue. Of van Dave Eggers het indrukwekkende What is the What, maar ik kies voor On Chesil Beach van Ian McEwan.

Of eigenlijk al het werk van Ian McEwan met uitzondering van zijn met de Bookerprize bekroonde Amsterdam. Dat las ik ooit als eerste van hem en nooit gedacht dat hij daarna de schrijver zou worden waarvan ik elk boek koop zodra het uitkomt en waar ik ongelooflijk van kan genieten. On Chesil Beach gaat voor mij over alle misverstanden die ons leven bepalen doordat we denken dat we elkaar begrijpen. Het is simpel, klein en prachtig.

Het Gerecht van uitgeverij De Fontein is nu verkrijgbaar

Het Kwintet van Auke Hulst

Lijstjes maken van boeken: het valt niet mee. Neem je simpelweg de boeken die je het beste vond? De boeken waarmee je een emotionele band hebt? Of de boeken die een beslissende leeservaring waren? Ik vind het laatste het interessantst – al is er sterke overlap met de eerder genoemde categorieën – omdat het een staalkaart is van je ontwikkeling als lezer, en indirect ook van je ontwikkeling als schrijver.

The Moon is a Harsh Mistress (1966) – Robert Heinlein

Ik was twaalf, nog niet echt een lezer, en sinds kort in het bezit van een bibliotheekpas. Op goed geluk trok ik dit boek uit de kast met sciencefiction. Ik was al jaren geïnteresseerd in sterrenkunde, dat zal hebben meegespeeld. Het is het verhaal van een revolutie die uitbreekt op een Maankolonie die door de Aarde in gebruik is genomen als gevangenis. Maar is dat houdbaar, wanneer op zeker moment het grootste deel van de bevolking vrij geboren is? Heinlein was een controversieel figuur – weggezet als militaristisch vanwege Starship Troopers (1959), maar omarmt door de tegencultuur dankzij Stranger in a Strange Land (1961). Maar voor alles kon hij, op spierballentoon, een opwindend verhaal vertellen. Heinlein maakte, meer dan wie ook, dat ik datzelfde jaar serieus begon met schrijven.

Ender’s Game – Orson Scott Card

Nog een sciencefiction-roman, en nog een controversiële schrijver (een Mormoon met akelige denkbeelden over homoseksualiteit). Maar dat doet niets af aan dit gelaagde, emotioneel geladen en verdomd goed geschreven boek over een jochie dat naar een krijgsschool in de ruimte wordt gestuurd, omdat hij mogelijk de enige is die het talent heeft een aankomende invasie van aliens te neutraliseren. Het jochie, Ender, is hopeloos alleen, en wordt ook bewust geïsoleerd om hem sterker te maken. Wat voelde ik met hem mee! En wat herkende ik mezelf in hem! Daarnaast stelt het boek filosofische vragen over omgang met anderlingen, wraak, genocide, omgang met kinderen, de kracht van kinderen, en veel meer. Het is het enige sf-boek dat ik ken, dat zelfs de haters van het genre bekoort. (En ik heb het vaak uitgedeeld aan die haters.) Niet toevallig is het het favoriete boek van Kai, de hoofdfiguur in mijn gestileerd autobiografische roman Kinderen van het Ruige Land.

The Great Gatsby – F. Scott Fitzgerald

Fitzgerald was het grootste natuurlijke talent dat er is. Die stijl. Die schwung. En daarnaast: een feilloze – soms onbedoelde – chroniqueur van een interessant tijdsgewricht: het interbellum. Zijn (ook al razend interessante) leven, volgt min of meer het patroon van boom en bust, van de feesten van de Jazz Age naar het failliet van de Depressie. Misschien heb ik nog wel meer óver dan van hem gelezen. The Great Gatsby, dat ik las toen ik 21 was, is zijn beste boek. Compact, met diep inzicht in de betekenis van geld. En een van de mooiste opsommingen in de literatuurgeschiedenis: die van namen van feestgangers.

The Wind-Up Bird Chronicle – Haruki Murakami

Het gebeurt niet vaak dat een schrijver je kijk op literatuur en het leven wezenlijk op de kop zet. Murakami deed het. In Buitenwereld, binnenzee beschrijf ik hoe ik Murakami ontdekte: dankzij de zintuigelijke bekoring van dit boek, dat ik om geen enkele andere reden kocht dan hoe het eruit zag. Ik citeer het hier, anders verval ik in zelfplagiaat. ‘Ik las in bed en in bad en betrapte mezelf erop dat ik letterlijk naar adem lag te happen. (...) Waar ging dit boek eigenlijk over? Een man was zijn kat kwijt, zijn vrouw ging er zonder verklaring van door, er was een afdaling in een waterput, een hotelkamer aan de andere kant van een metafysische muur, het vleesgeworden Kwaad, de getuigenis van een veteraan uit marionettenstaat Manchukuo, een tienermeisje met teveel praatjes. Dit alles greep in elkaar, misschien niet eens op intellectueel niveau, maar toch zeker op gevoelsniveau. (...) Zo liet Murakami me zien tot hoever je de literaire werkelijkheid kon oprekken zonder dat het weefsel inscheurde.’

The Road – Cormac McCarthy

Een boek om kort over te zijn. Een man en zijn zoontje zijn op weg in een post-Apocalyptische wereld, naar het zuiden, waar het leefbaarder moet zijn. In bijna gewijde taal schetst McCarthy de kruisgang van een vader. Er valt niks te lachen. Integendeel: je krijgt als lezer een onbedaarlijk pak op je sodemieter. Ik las het in een junglekamp in Venezuela en lag te janken in mijn hangmat.

Buitenwereld, Binnenzee van uitgeverij Anthos is nu verkrijgbaar

Het Kwintet van Wim Daniëls

Merkwaardig genoeg zou ik het gemakkelijker vinden om mijn vijf favoriete films te noemen. Maar ik zou het weer moeilijker vinden om mijn vijf favoriete muziekstukken op een rijtje te zetten. Mijn vijf favoriete schilderijen opsommen is ongeveer even moeilijk als mijn vijf favoriete boeken. Maar hier komen mijn boeken dan.

Unmögliche Beweisaufnahme van Hans Erich Nossack, een boek uit 1955, dacht ik, dat nooit vertaald is in het Nederlands. Het boek behandelt een deel van een rechtszaak en daarin draait het om twee werelden die gescheiden zijn door de taal: de wereld van de verdachte en die van de rechtbank.

De reis naar Sachalin van Anton Tsjechov. De beschrijving van een bijkans onmogelijke onderneming van Tsjechov om met eigen ogen het lot te aanschouwen van gedeporteerden, soldaten en anderen in het barre Sachalin van eind negentiende eeuw. De terugreis durfde hij niet over land te ondernemen; het zou zijn einde zijn geworden. Hij ging terug over zee en belandde daarbij o.a. in Ceylon, nu Sri Lanka geheten, in de hoofdstad Colombo, in het Grand Oriental Hotel, kamer 304, waar ik ook weleens verblijf.

Nog niet thuis, een gedichtenbundel van Lou Vleugelhof uit 2001. Nooit las ik een poëziebundel met zoveel samenhang als deze bundel toont. Alle gedichten gaan over een meisje dat weg is en op wie men thuis zit te wachten. Vergeefs, zo blijkt, ze heeft zelfmoord gepleegd. Ik ken de dichter en weet dat de beschreven situatie de eigen thuissituatie van de dichter was.

All that is, een roman van James Salter uit 2013. Stilistisch een meesterwerk, met geweldige versnellingen en vertragingen erin, alsof hij een nieuwe norm zet voor het schrijven van romans.

The Sense of an Ending van Julian Barnes uit 2011. Sterk vergelijkbaar met het genoemde boek van Salter. Geweldige stilistiek. Beide boeken, van Barnes en Salter, beschrijven op min of meer dezelfde wijze een volledig leven, zoals dat ook gebeurt in het veel oudere Stoner van John Williams. In alle drie de gevallen zie je hoe een enkel hoogtepunt omringd wordt door veel vlakheid en ellendige dieptepunten, althans in het leven van de hoofdpersonages. De boeken zelf zijn van A tot Z een hoogtepunt.

Spijkerbalsem van uitgeverij Thomas Rap is nu verkrijgbaar

Het Kwintet van Peter Swanson

5 Essential books

These are not necessarily the greatest novels I’ve ever read, but they are the most important to me, and the books I’d bring with me to my desert island. Three of them are thrillers, the genre that I write, but also the genre I love the most. I am always a little suspicious of a book that doesn’t begin with a corpse.

Lucky Jim by Kingsley Amis. This is my favorite novel of all time, even though there are no corpses in it. It never fails to make me laugh out loud.

And Then There Were None by Agatha Christie. Christie’s masterpiece is the most ingenious murder story ever told. Ten strangers arrive at an island, and get bumped off one by one. The final pages chill me to the bone.

Casino Royale by Ian Fleming. James Bond’s origin story. This slim, cynical tale shocked me at the age of twelve when I first read it. Even though I’ve since read better spy novels by the likes of John le Carré and Len Deighton, this is still my favorite of the genre.

Brideshead Revisited by Evelyn Waugh. Charles Ryder’s recollections as he falls in love with successive members of an aristocratic family. It’s got Waugh’s sharp writing with the extra bonus (depending on your point of view) of sentimentality. The ending brings me to tears, and I’m not even a Catholic.

A Flash of Green by John D. MacDonald. MacDonald is my favorite thriller writer, and, in some ways, this is an arbitrary pick, since I love so many of his books. But this one has everything you want in a MacDonald novel: dripping Florida atmosphere, a crooked land deal, and complex heroes and heroines. The writing, as always, is first-rate. He is the writer I read when I need a lesson on how to put together a perfect paragraph.

Het Meisje met een Klok als Hart (The Girl with a Clock for a Heart) van uitgeverij Cargo is nu verkrijgbaar